بیوگرافی مهستی
مهستی خواننده ایرانی ساکن آمریکا، سرانجام پس از چهار سال دست و پنجه نرم کردن با بیماری سرطان روز دوشنبه ?? ژوئن در سانتا رزا در شمال ایالت کالیفرنیا درگذشت
پیکر این هنرمند روز جمعه ?? ژوئن پس از انجام مراسم مذهبی اسلامی با حضور برخی چهره های ایرانی ساکن آمریکا و هوادارنش، در گورستان وست وود شهر لس آنجلس، در کنار خواهر بزرگترش هایده به خاک سپرده شد.
خانم مهستی که ?? سال پیش کار خوانندگی را با «ارکستر گل ها» آغاز کرده بود و در ایران به «خواننده دل ها» مشهور بود، به هنگام مرگ ?? سال داشت.
متمایل به سنت
افتخار سالارپور (دده بالا) نام هنری خود را از مهستی گنجوی، بانوی شاعری که در سده دوم هجری در شهر گنجه می زیسته الهام گرفته بود.
او فعالیت هنری خود را در یکی از طلایی ترین دوران های حیات موسیقی در ایران، با اجرای ترانه «آن که دلم را برده خدایا» اثر پرویز یاحقی، ترانه بیژن ترقی و تنظیم جواد معروفی آغاز کرد و این بخت را داشت که در ادامه فعالیت هنری خود، با آهنگسازان و ترانه سرایان سرشناسی چون علی تجویدی، همایون خرم و تورج نگهبان همکاری کند.
بنا به گفته ناصر چشم آذر، آهنگساز و تنظیم کننده ای که با مهستی همکاری نزدیک داشته، او به خواندن تصنیف های نزدیک به موسیقی سنتی - اصیل ایرانی متمایل بود ولی فعالیت هایش را در زمینه های گوناگونی دنبال کرد.
آقای چشم آذر در مصاحبه ای با رادیو فردا می گوید: «فعالیت خانم مهستی در قید حیاتشان تقریبا به سه دوره تقسیم می شود؛ دوره اول ملودی های اصیل ایرانی را برای گل ها می خواند، بعد مقداری با اجرای ملودی هایی از آقای جهانبخش پازوکی مثل بچه نشو ای دل که با ارکسترهای سنتی ایرانی اجرا می شد وارد موسیقی مردمی شد.در بخش سوم تقریبا وارد حیطه پاپ ایرانی شد که از سازبندی مدرن تری استفاده می شد. در آن مقطع من تعدادی از کارهای آقای جهانبخش پازوکی رابرای خانم مهستی تنظیم کردم و تعدادی هم ملودی برایشان ساختم.
ترانه «راز خلقت» ساخته ای از انوشیروان روحانبر روی شعری از رحیم معینی کرمانشاهی که با صدای مهستی منتشر شد، لقب «شورانگیزترین ترانه سال» را به خود اختصاص داد.
این ترانه که با مطلع «دارم سئوالی ای خدا...» آغاز می شد در مدت زمان کوتاهی تعداد ???هزار صفحه آن به فروش رفت که در نوع خود بی سابقه بود.
به اعتقاد بسیاری از جمله عارف خواننده همدوره مهستی، سبک ویژه او را باید در دوران همکاری اش با برنامه گل ها جست و جو کرد.
عارف به رادیو فردا می گوید: «صدای خانم مهستی با مشخصاتی که داشت برای خودش استثنا بود. سبک خواندنش را اجرای ترانه های موسیقی اساتیدی مثل آقای تجویدی ، آقای بدیعی و آقای پرویز یاحقی شکل داده بودند. ایشان خطشان مشخص بود وبا خط خانم گوگوش، من، آقای ویگن وبقیه فرق داشت. ما ترانه های پاپ روز ایرانی را می خواندیم اما آن ها تصنیف هایی را اجرا می کردند که به موسیقی سنتی متمایل بود.»
با این حال مهستی در سبک پاپ هم کوشید از فضای موسیقی سنتی دور نشود و رد پای موسیقی سنتی ایرانی، هر چند گاه بسیار کمرنگ، در بخشی از آثار دوران واپسین فعالیت هایش دیده می شود.
ناصر چشم آذر درباره تاثیر صدای مهستی بر بافت آثاری که او برایش ساخته بود، می گوید: «اگر بخواهم به کارهای خودم با زنده یاد مهستی اشاره کنم، ارادت، علاقه وتمایلم نسبت به تناژ صدای او، کارایی و تکنیک اجراییشان به همراه کارهایی که از آقای پازوکی خوانده بودند و من برایشان تنظیم کرده بودم، برای آغاز همکاری کافی بود. ضمنا دیدم خانم مهستی با تسلط، صدای خودشان را با هارمونی های جدیدی که روی ملودی های آقای پازوکی گذاشته بودم وفق می دادند.»
افسانه دو خواهر
پنج سال پس از ظهور مهستی درموسیقی ایرانی، هایده پا جای پای او گذاشت.
ظهور دو خواهر در موسیقی روز ایرانی و محبوبیت هر دو، سال ها به سوژه جذاب نشریات عامه پسند بدل شد و تا مدت ها، مقایسه این دو در میان هوادارنشان، شرایطی کمتر تجربه شده را برای کسانی پدید آورد که به شکلی جدی خوانند های عامه پسند را تعقیب می کردند.
برخی معتقدند که در داوری میان دو خواهر، خواهر کوچکتر - مهستی – بارها در سایه خواهر بزرگتر قرار می گرفت.
عارف که زمانی ترانه «نگاهم کن» را به همراه هایده در سال های پیش از انقلاب اجرا کرده است، این مقایسه را ناشی از تفاوت صدای این دو خواهر می داند.
عارف می گوید: «آنچه که هست شادروان خانم مهستی پیشکسوت بودند و زودتر از خانم هایده به شهرت و محبوبیت رسیدند. خانم هایده حنجره توانای داشتند و کالیبر حنجره شان یک استثنا بود ولی خانم مهستی از صدایی لطیف و مخملی برخوردار بودند. گاهی وقت ها به دلیل توانایی های حنجره خانم هایده، او جلوتر می ایستاد.»
اما به اعتقاد ناصر چشم آذر صدای مهستی در قیاس با صدای سایر همکارانش، ویژگی های خود را آشکار می کرد و تکنیک و جذابیت را توامان به نمایش می گذاشت.
او معتقد است: «از ویژگی های صدای خانم مهستی، جذابیت و گرمای صدایش بود. من خواننده را هیچ گاه به دلیل وسعت صدا انتخاب نمی کنم ، برای من تلفیق، دکلمه و ادای شعر با ملودی اهمیت دارد. خواننده باید با تسلطی که دارد گرمای شعر و معنای آن را با گرمای ملودی تلفیق کند که خوشبختانه از چند کاری که برای خانم مهستی ساختم راضی هستم. شاید در کار من اشکالی بوده باشد ولی در کار ایشان نقصی نبوده است.»
معدل هنری
مهستی پس از انقلاب اسلامی در ایران ابتدا به بریتانیا مهاجرت کرد و پس از مدتی به دعوت ناصر چشم آذر که آن زمان در ایالات متحده آمریکا به سر می برد و پرویز قریب افشار، مجری معروف برنامه های تلویزیونی، به لس آنجلس رفت و در آنجا ماندگار شد.
او پیش از مرگ آلبومی را با همکاری شادمهر عقیلی آهنگساز، خواننده و نوازنده ویولن ضبط کرد.
مهستی معتقد بود که این آلبوم بازگشتی است به فضای کار های گذشته اش. از خواننده دل ها تا مرز ?? سالگی، ?? آلبوم منتشر شده است که از آن میان می توان به «گل های رنگارنگ»، «بزم»، «آشفته»، «بیگانه» و «هوای یار» اشاره کرد.
او که در طول حیات هنری اش دوره های متفاوتی را سپری کرد و این موضوع ارایه تصویری یکدست از این خواننده را دشوار می کند
با این حال ناصر چشم آذر نیم نگاهی دارد به آثار این هنرمند و طلوع و غروب او را چنین به تصویر می کشد:
«دوره اول فعالیتشان که به همان اواسط دهه ?? و اواخر آن باز می گردد، دوره ای الماسی و بسیار درخشان است. در دوره دوم که ایشان به اجرای ملودی های مردمی روی آوردند و با ارکستر های یک خطی کار کردند، باز هم کارهای موفقی داشتند. ولی در یک ارزیابی کلی بخش سوم فعالیت هایشان که بیشتر به پس از انقلاب ودر غربت مربوط می شود، کار های فاخر به دلیل جوی که هست، آنچنان دیده نمی شوند. بنابراین روی معدل دوره سومشان نمی توان حساب کرد